مرّ عليه‏السلام في يوم فطر بقوم يعلبون و يضحکون، فوقف علي رؤسهم فقال، ان الله جعل شهر رمضان مضمارا لخلقه، فيستبقون فيه بطاعته الي مرضاته فسبق قوم فقازوا، و قصر اخرون فخابوا فالعجب کل العجب من ضاحک لاعب في اليوم الذي يثاب فيه المحسنون و يخسر فيه المبطلون و ايم الله لو کشف الغظاء لعلموا ان المحسن مشغول باحسانه و المسي مشغول باسائته، ثم مضي (ع) [۱]  يعني، امام مجتبي (ع) در روز عيد فطري، مرورش به گروهي افتاد که به بازي‏هاي بيهوده و خنده‏هاي بيجا اشتغال داشتند، بالاي سر آنان ايستاد فرمود: خداي تعالي ماه رمضان را ميدان مسابقه خلق خود قرار داده است تا در آن بسوي طاعت او سبقت گيرند و رضايتش را بجويند، آن گروهي که پيشي گرفتند کامياب شدند و گروهي که کوتاهي کردند نوميد و زيان کار شدند. بسيار جاي تعجب است از کساني که مشغول بازي و خنده‏هاي بيجايند، در روزي که نيکوکاران پاداش مي‏گيرند و بيهودگان در آن روز زيان و خسران برند. بخدا قسم اگر پرده برداشته شود هر آئينه خواهند دانست که نيکوار بپاداش خود رسيده، و بدکاران به کيفر اعمال خود گرفتارند؛ آنگاه آن حضرت از کنار آنان گذر کرد.
امام مجتبي عليه‏السلام در اين حديث شريف دو حقيقت را بيان فرمود، يکي حسن استفاده از فرصت‏ها و شب و روزهاي مبارک، مانند روز عيد فطر و ساير اوقات برکت‏دار که بايد براي جلب رحمت و مغفرت الهي و کسب معنويت کوشيد و از اين گونه فرصت و موقعيت‏ها کمال استفاده را کرد و فرصت را بيهوده و بازي‏گري از دست نداد.

اصل و حقيقتي ديگر در بيان آن حضرت مسئله جزاء عمل و پاداش و کيفر اعمال خير و شر در عالم بعد از مرگ است که فرمود، اگر پرده برداشته شود، خواهيد ديد نيکوکاران و تبهکاران بعد از مرگ با پاداش و کيفر اعمال نيک و بدشان در لذت و رنج بسر مي‏برند. که در توضيح بيان آن بزرگوار از نظر استفاده از فرصتها و از نظر آثار نيک و بد اعمال، رواياتي را متذکر مي‏شويم. مي‏فرمايد: انتهزوا فرص الخير فانها تمر مر السحاب. [۲]  يعني، غنيمت بداريد فرصت‏هاي خير را که فرصت مانند ابرها زودگذر است.
مي‏فرمايد: بادر الفرصة قبل ان تکون غصة، و من ناهز الفرصة امن الغصة. [۳]  يعني، شتاب کن در استفاده از فرصت، قبل از آن که به غصه افتي فرمود: ايها الناس الان الآن من قبل الندم… و من قبل ان تقول حين تري العذاب لو ان لي کرة فاکون من. [۴]  المحسنين[۵]  يعني، اي مردم هم اکنون (به عمل بپردازيد) پيش از پشيماني و قبل از آنکه عذاب را ببينيد و بگوئي، «اي کاش يک بار ديگر به دنيا برگردم و از نيکوکاران باشم»، در ارتباط با جزاء و کيفر اعمال نيک و بد مي‏فرمايد: و لله ما في السموات و ما في الارض ليجزي الذين اساؤا بما عملوا و يجزي الذين احسنوا بالحسني. [۶]  يعني، خداي تعالي مي‏فرمايد آنچه در آسمانها و زمين است ملک خداست که تبهکاران را به کيفر مي‏رساند و نيکوکاران را پاداش نيکو عطا مي‏کند.
مي‏فرمايد: کل امرء يلقي ما عمل و يجزي بما صنع. [۷]  يعني، هر انساني عمل خود را ملاقات
مي‏کند و جزا داده مي‏شود به آنچه انجام داده است.
مي‏فرمايد: لهم ما يشاءون عند ربهم ذالک جزاء المحسنين. [۸]  يعني، از براي مؤمنان و نيکوکاران در عالم آخرت آنچه بخواهند در نزد پروردگارشان وجود دارد، اين چنين، پاداش نيکوکاران است. مي‏فرمايد: ان المجرمين في ضلال و سعر يوم يسبحون في النار علي وجوههم ذو قوامس سقر. [۹]  يعني، تحقيقا مجرمان و بدکاران (در دنيا) به گمراهي، (و در آخرت) در آتش دوزخند روزي که آنها را در آتش کشند و گويند اينک رنج جهنم را بچشيد.
فرمود: من ايقن و صدق بالمجازاة لم يؤثر غير الحسني. [۱۰]  يعني، هر کس به مجازات عمل، يقين و تصديق داشته باشد جز به کار نيک برانگيخته نشود.

 [۱] الرسول و الزاري: ۷۰۵٫
[۲] غرر، امام علي (ع).
[۳] غرر، امام علي (ع).
[۴] بحار، ج ۳۷۵:۷۷، امام علي.
[۵] بحار، ج ۳۷۵:۷۷، امام علي.
[۶] نجم: ۳۱٫
[۷] غرر، امام علي (ع).
[۸] زمر: ۳۴٫
[۹] قمر: ۴۸، ۴۷٫
[۱۰] غرر، امام علي (ع).